W 1494 roku Luka Pacioli – wenecki kupiec - wydał dzieło – traktat o rachunkowości - Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità - podwaliny pod tzw. księgowość podwójną. Jednak powstanie zawodu księgowego - prowadzącego księgi handlowe w różnej formie datuje się na XIX wiek. – Jest to związane z tzw. rewolucją przemysłową, gdzie przedsiębiorcy zaczęli zatrudniać pracowników najemnych dla dokonywania odpowiednio usystematyzowanych zapisów gospodarczych.
Ważną rolę w uzupełnieniu kwalifikacji zawodowych księgowych spełniały coraz liczniej pojawiające się podręczniki poświęcone rachunkowości. Rachunkowość stała się jednym z podstawowych przedmiotów wykładowych w szkołach handlowych. Organizowano specjalne kursy umożliwiające uzyskanie kwalifikacji księgowych oraz pogłębianie wiedzy w tej dziedzinie.
9 czerwca 1907 roku powołano do życia stowarzyszenie o nazwie „Związek Buchalterów w Warszawie”, którego pierwszym prezesem był Konrad Czerwiński.
1 listopada tego samego roku ukazał się pierwszy numer specjalnego dwutygodnika „Kronika Buchaltera”. Już w pierwszym numerze zaapelowano o nadrobienie zacofania w dziedzinie nauki i praktyki rachunkowości: „Musimy śpieszyć się, ażeby odrobić zaległości, ażeby dorównać innym narodom”
W roku 1926, dążąc do zachowania czystości języka polskiego uchwalono statut zmieniający dotychczasową nazwę stowarzyszenia na Związek Księgowych w Polsce rozszerzając jego działalność na cały kraj.
Pierwszy Ogólnopolski Zjazd Księgowych odbył się w roku 1927 w Warszawie. Dwa lata później, w roku 1929, Zjazd odbył się w Poznaniu.
W odpowiedzi na apel tego Zjazdu, poznańskie środowisko księgowych przystąpiło do organizowania w Poznaniu Oddziału Związku Księgowych w Polsce.
W dniu 24 kwietnia 1930 roku na zebraniu organizacyjnym wybrano pierwszy zarząd Oddziału w Poznaniu w następującym składzie:
Prezes – Jan Lgocki
Wiceprezes – profesor Stanisław Marciniak
Sekretarz – Stanisław Jarosz
Skarbnik – Tadeusz Szmyt
Członek Zarządu – dr Franciszek Konieczny
Oddział w krótkim czasie, dzięki rzetelnej działalności organizacyjnej i zawodowej, zdobył autorytet, który stał się jego trwałym dorobkiem. Opinie wyrażone przez organy statutowe oddziału zawsze były honorowane przez sfery gospodarcze województwa. Dzięki temu Oddział mógł skutecznie pomagać członkom w sprawach uzyskania pracy zawodowej i poprawy warunków materialnych. O działalności Oddziału w Poznaniu w okresie międzywojennym świadczy również zapis w Pamiętniku XXV.lecia Związku Księgowych w Polsce, że „największą żywotność wykazuje Oddział poznański, który na rynku tamtejszym potrafił już sobie wyrobić duży autorytet”.
Oddział w Poznaniu w dniu 3 maja 1935 roku, w czasie Międzynarodowych Targów Poznańskich, zorganizował Wielkie Zgromadzenie Publiczne Księgowych z Polski Zachodniej. Zgromadzenie to wystosowało apel do rządu Rzeczypospolitej o wydanie ustawy o ochronie i prawnym uregulowaniu zawodu księgowego.
Szczególnym uznaniem wśród członków Związku Księgowych oraz środowiska gospodarczego Poznania i województwa cieszyły się systematyczne odczyty z zakresu księgowości, prawa i organizacji. Niezależnie od zmian w zarządzie, działalnością szkoleniową niezmiennie kierował dr Czarnecki.
Wybuch drugiej wojny światowej 1 września 1939 roku przerwał funkcjonowanie Oddziału w Poznaniu na cały okres okupacji niemieckiej. Nie działał Oddział, ale działali jego członkowie, wysiedleni do Generalnej Guberni.
W tajnym nauczaniu prowadzonym pod firmą „Prywatne Kursy Księgowości Kazimierza Smoleńskiego” wykłady prowadzili profesor Witold Skalski i Zygmunt Szymczak.
Po zakończeniu wojny, 30 lipca 1946 roku na podstawie decyzji Prezydenta miasta stołecznego Warszawy zarejestrowane zostało Stowarzyszenie Księgowych w Polsce - organizacja społeczna, która zrzeszała pracowników szeroko pojętego zawodu księgowego.
Po trzech latach działalności ówczesne władze państwowe podjęły bolesną dla wszystkich członków decyzję o likwidacji Stowarzyszenia Księgowych w Polsce.
Członkowie zlikwidowanego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce zrzeszali się
w sekcjach rachunkowości w działającym wówczas Polskim Towarzystwie Ekonomicznym.
W Poznaniu funkcje publikacyjno-konsultacyjną Oddziału przejęło Biuro Organizacji Rachunkowości. Instytucja ta odegrała ważną rolę w kształtowaniu zrębów polskiej rachunkowości. Tu opracowano jednolite plany kont dla przemysłu, handlu, budownictwa i rolnictwa.
Należy przypomnieć takie nazwiska jak Maria Bilska, Jerzy Sablik. Czas ten pozostawił ponadto jeszcze jedną bardzo bolesną stratę: zlikwidowano całą dotychczasową dokumentację związku księgowych.
W listopadzie 1956 r. – miesiąc po tzw. poznańskim październiku - podjęto próbę reaktywowania działalności zlikwidowanego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. W dniu 4 marca 1957 roku zarejestrowano w Warszawie Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jako organizację społeczną o ogólnopolskim zasięgu
i grupującą ludzi związanych z zawodem księgowego. Oddział w Poznaniu powstał 3 miesiące później. Nowy zarząd kierowany był przez prof. Zygmunta Szymczaka a honorowym przewodniczącym został prof. dr Witold Skalski.
Początki działalności były bardzo trudne. Oddział nie dysponował środkami finansowymi, zniszczeniu uległa cała dokumentacja. Brak było bazy lokalowej. Podstawowym kierunkiem statutowej działalności Oddziału w Poznaniu była działalność szkoleniowa. Działalność ta była nie tylko źródłem dochodu, lecz stanowiła przede wszystkim pomoc merytoryczną w codziennej pracy księgowych,
a także była formą naboru kadr do zawodu księgowego oraz dla zawodu dyplomowanego biegłego. W latach 1959-1969 szkolono średniorocznie 3.000 księgowych różnego szczebla.
Postępujący wzrost mechanizacji prac księgowych spowodował potrzeby dostosowania tematyki szkoleń do oczekiwań rynku. Należy w tym miejscu podkreślić dwie kwestie:
Wielkopolski Oddział był prekursorem szkoleń z zakresu mechanizacji a potem – automatyzacji i komputeryzacji rachunkowości oraz prekursorem filmów dydaktycznych z zakresu mechanizacji rachunkowości. Zakres prowadzonej przez Wielkopolski Oddział działalności szkoleniowej, wyrażający się liczebnością kursów i słuchaczy stawiał go na pierwszym miejscu wśród wszystkich oddziałów Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. W latach 1985-1990 średniorocznie szkoliło się w naszym oddziale 5 tys. osób.
Po wielu latach starań w 1973 roku Oddział w Poznaniu uzyskał na mocy decyzji Prezydium Rady m. Poznania przydział budynku, w którym mieściły się warsztaty spółdzielni pracy. Dzięki znacznemu wysiłkowi finansowemu budynek ten wyremontowano i jest do dnia dzisiejszego siedzibą oddziału terenowego w Poznaniu.
Miarą aktywności Oddziału Wielkopolskiego była liczba członków naszej organizacji, która w 1957 roku liczyła 67 osób a w roku 1980 9.238 osób oraz 1.154 podmioty wspierające.
Zaburzenia w gospodarce, stan wojenny oraz reorganizacja gospodarki narodowej spowodowała w latach 80 znaczny spadek członków. Mimo tego Oddział Wielkopolski utrzymywał czwartą lokatę pod względem liczby członków wśród wszystkich oddziałów w Polsce.
Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, iż przez 21 lat, nieprzerwanie od 1965 roku do 1986 roku, Prezesem Oddziału był doc. dr Zdzisław Kołaczyk. Doc. dr Zdzisław Kołaczyk zapisał się złotymi głoskami w rozwoju rachunkowości i wykształceniu księgowych. Jego wykłady, publikacje książkowe, praca naukowa i społeczna były dla księgowych drogowskazem na wyboistej drodze zawodu księgowego. To doc. dr Kołaczyk, swoją pracą, życzliwością i zaangażowaniem, pokazywał księgowym, że ta wyboista droga może stać się drogą prostą i przyjemną, drogą do samorealizacji w zawodzie.
Zapoczątkowany w 1989 roku okres dynamicznych przemian związanych z przekształceniem tzw. gospodarki planowej w gospodarkę rynkową spowodował konieczność dostosowania przepisów prawa do zachodzących zmian.
Nowe uregulowania prawne w zakresie zasad prowadzenia rachunkowości oraz o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie siłą rzeczy wpłynęły zarówno na zakres, jak i charakter działalności edukacyjnej, a przede wszystkim – na działalność szkoleniową prowadzoną przez Oddział Wielkopolski. Średniorocznie w latach 1989 – 2000 w szkoleniach uczestniczyło około 3.500 osób a w różnego rodzaju odczytach, prelekcjach, konsultacjach około 2.000 osób.
9 kwietnia 1999 r. Okręgowy Zjazd Delegatów podjął uchwałę o zmianie nazwy Oddziału w Poznaniu na „Stowarzyszenie Księgowych w Polsce Oddział Wielkopolski w Poznaniu”.
Wobec utrzymującego się znaczącego zainteresowania kursami organizowanymi przez Oddział, w 2004 roku Zarząd Oddziału Wielkopolskiego pod kierownictwem Mieczysława Pawlickiego wystąpił do Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce z inicjatywą zakupu od firmy ELEKTROMONTAŻ S.A. nieruchomości przy ul. Ziębickiej 18. Po kompleksowym remoncie wewnątrz i zewnątrz budynku stworzyliśmy „Centrum Edukacji” Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, który dysponuje salami mogącymi pomieścić prawie 1000 osób.
Obiekt charakteryzuje się bardzo dobrą lokalizacją, dogodnym dojazdem, własnym parkingiem, biblioteką oraz punktem gastromicznym.
Pozwoliło to na podniesienie poziomu szkoleń.
Wiek XXI zapoczątkowało uruchomienie strony internetowej Oddziału, która obecnie zawiera wiele ciekawych informacji nie tylko z zakresu szkoleń, ale także obrazuje działalność statutową Oddziału. Do dnia dzisiejszego odwiedziło ją kilkaset tysięcy osób. Dzięki stronie internetowej możliwe jest bardzo szybkie przekazywanie informacji o najnowszych inicjatywach podjętych przez Stowarzyszenie i komunikowanie się z praktycznie nieograniczoną liczbą osób. Od wielu lat Oddział wspomaga wielkopolskie firmy w poszukiwaniu pracowników do działów księgowości. Obecnie na stronie internetowej Oddziału znajduje się dział w którym prezentowane są ogłoszenia rekrutacyjne dla księgowych.
Rozwój gospodarki oraz dokonujące się w Polsce częste zmiany przepisów przekładają się na rosnącą liczbę szkoleń oraz na różnorodność realizowanych tematów. W odpowiedzi na potrzeby rynku powstały takie kursy, jak zaoczny kurs rachunkowości ,,od podstaw po kwalifikacje samodzielnego księgowego”, kurs przygotowawczy do egzaminu państwowego uprawniającego do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, kurs prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, kurs przygotowujący do egzaminu na doradcę podatkowego, Akademia Podatkowa, Specjalista ds. kadr i płac, Specjalista w zakresie rozliczenia podatku VAT, Język angielski dla księgowych i biegłych rewidentów.
Z roku na rok powiększa się liczba wykładowców współpracujących ze Stowarzyszeniem Księgowych. Osoby te to wybitni specjaliści, praktycy, biegli rewidenci, odznaczający się praktyczną i teoretyczną, ale również będący znakomitymi dydaktykami. Wykładowcy ci otrzymują najwyższe noty w ankietach przeprowadzanych na szkoleniach. Są to fachowcy z dziedzin takich, jak rachunkowość, finanse, prawo, podatki. Na co dzień prowadzą wykłady w wyższych uczelniach takich, jak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu czy Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, zajmują wysokie stanowiska w przeróżnych firmach, dokonują skomplikowanych przekształceń w największych polskich przedsiębiorstwach oraz wiele innych czynności wymagających ogromnej wiedzy.
W 2003 roku zostały uruchomione po raz pierwszy przez Oddział Wielkopolski studia podyplomowe organizowane wspólnie z Wyższą Szkołą Handlu i Rachunkowości w Poznaniu: Studia Podyplomowe ,,Rachunkowość i Finanse Jednostek Sektora Finansów Publicznych”. Studia te kontynuowane są do dnia dzisiejszego i cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem.
W 2008 roku nawiązano ścisłą współpracę z Zespołem Szkół Ekonomicznych przy ul. Marszałkowskiej w Poznaniu. Efektem tej współpracy jest realizacja wspólnego projektu „Konkurs z Rachunkowości – Akademia Księgowego”, który otrzymał Pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Konkursie dla Organizacji Pozarządowych i Szkół „Otwarta szkoła” w kategorii „Edukacja Ekonomiczna”.
Władze Oddziału Wielkopolskiego nie zapominają przy tym o najważniejszym ogniwie naszej Organizacji, czyli o osobach zajmujących się rachunkowością będących naszymi członkami. W obecnej kadencji Zarządu widoczny jest wzrost zainteresowania członkostwem w Oddziale Wielkopolskim Stowarzyszenia Księgowych, co spowodowane jest podjęciem działań na rzecz księgowych. Członkowie Oddziału mogą uczestniczyć w comiesięcznych odczytach i bezpłatnych konsultacjach skierowanych tylko dla członków Stowarzyszenia.
W roku 2007 Oddział Wielkopolski włączył się w obchody 30-lecia powstania Międzynarodowej Federacji Księgowych IFAC, poprzez zorganizowanie w Poznaniu Światowego Tygodnia Księgowości, co spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem wśród członków. W ślad za tym Oddział postanowił kontynuować organizowanie każdego roku bezpłatnej konferencji, które dzięki doborowi tematów i prelegentów przyciągają każdorazowo kilkuset uczestników – członków Oddziału.
Oddział Wielkopolski skupia 8 oddziałów terenowych: w Pile, Gnieźnie, Koninie, Turku, Kaliszu, Ostrowie, Lesznie oraz Poznaniu. Obecnie naszymi członkami jest około 2.000 osób.
Oddział Wielkopolski wychodzi naprzeciw osobom młodym, dopiero wchodzącym do zawodu, pokazując, że przynależność do Stowarzyszenia Księgowych w Polsce pozwoli im nie tylko na integrację ze środowiskiem, ale także pozwoli łatwiej odnaleźć się w zawodzie. Zorganizowane zostały Koła Młodych Księgowych, dzięki czemu młode osoby widzą, że Stowarzyszenie to organizacja otwarta dla wszystkich księgowych, niezależnie od posiadanego doświadczenia.
Żyjemy przyszłością osadzeni na mocnych fundamentach naszej przeszłości, którą tworzyli tacy ludzie jak:
1. Jan Lgocki
2. Tadeusz Szmyt
3. prof. dr Witold Skalski
4. prof. dr Zygmunt Szymczak
5. Jerzy Sablik
6. doc. dr Zdzisław Kołaczyk
7. Mieczysław Pawlicki
Wszystkim działaniom podejmowanym od początku istnienia Oddziału przyświecał jeden cel. Aby Stowarzyszenie Księgowych w Polsce było organizacją, w której jest miejsce dla każdej osoby zajmującej się rachunkowością.
Zdjęcia użyte w powyższym opracowaniu pochodzą z archiwum Oddziału Wielkopolskiego SKwP, prywatnych zbiorów działaczy oraz z książek: Witold Bień "Historia organizacji księgowych w Polsce" oraz Andrzej Żor "Trzy pokolenia"